1. Lựa chọn “chuẩn”
Trên thế giới có bao nhiêu vùng miền nói tiếng Anh thì có bấy nhiêu kiểu phát âm. Nhưng chỉ có 2 chất giọng tiếng Anh được coi là chuẩn: tiếng Anh-Mỹ và Anh-Anh. Nếu học phát âm tiếng Anh, việc đầu tiên bạn nên làm là quyết định muốn nói theo kiểu Anh-Mỹ hay Anh-Anh.
2. Nhận diện và phát âm toàn bộ các âm tiếng Anh
Tại sao việc này lại quan trọng? Vì tiếng Anh có rất nhiều âm mà tiếng Việt không có. Do đó, học phát âm tiếng Anh bao gồm việc học các âm “mới” mà có thể bạn chưa từng nói bao giờ. Từ đó, bạn có cách phát âm giống với cách phát âm của người bản ngữ hơn.
Lưu ý là âm trong tiếng Anh-Mỹ và Anh-Anh có nhiều điểm rất khác biệt. Nên nếu học, bạn chỉ nên học theo một chuẩn để tránh bị nhầm lẫn.
Nhận diện âm có nghĩa là bạn có thể nghe một từ và phát hiện được đó là âm gì trong tiếng Anh (ví dụ bạn nghe từ wall, có thể nói nguyên âm là /o/).
Phát âm chính xác có nghĩa là sau khi nghe, bạn có thể nói từ đó giống như người bản xứ.
Để làm được điều này, bạn cần biết về bảng phiên âm tiếng Anh (IPA)
3. Học cách nói có trọng âm
Một trong những khác biệt cơ bản giữa tiếng Anh và tiếng Việt là trọng âm từ. Một từ tiếng Anh có thể bao gồm nhiều âm tiết, nhưng chỉ có một âm tiết được nhấn trọng âm chính (primary stress). Việc học trọng âm tiếng Anh bao gồm 2 nội dung chính:
+ Biết trọng âm của từ nằm ở đâu.
+ Biết cách nhấn trọng âm của từ để phát âm đúng.
Một điểm thú vị là trọng âm của một từ trong tiếng Anh-Mỹ và Anh-Anh có thể khác nhau. Ví dụ, trong tiếng Anh-Mỹ, từ masSAGE có trọng âm rơi vào âm tiết thứ hai; còn MASsage trong tiếng Anh-Anh có trọng âm rơi vào âm tiết thứ nhất.
4. Học cách nói đúng giai điệu
Mỗi ngôn ngữ đều có một thứ “âm nhạc” riêng. Giai điệu chính là âm nhạc đó. Khi nói tiếng Anh, người bản ngữ sử dụng một giai điệu rất riêng. Học phát âm tiếng Anh bao gồm học giai điệu này; nó bao gồm việc giữ hơi, nhấn đúng từ, làm rõ các từ quan trọng… Khi học giai điệu tiếng Anh, người học đôi khi có cảm giác như mình đang học hát vậy.
5. Học cách nói đúng ngữ điệu
Ngữ điệu thể hiện cảm xúc hoặc ẩn ý của người nói. Mỗi ngôn ngữ đều có cách thể hiện ngữ điệu riêng. Ngạc nhiên, phật lòng, buồn phiền, căm tức… tất cả những trạng thái tình cảm trên đều có thể được thể hiện bằng ngôn ngữ nói thông qua ngữ điệu.
6. Luyện thói quen kiểm tra phát âm từ tiếng Anh
Khi bạn nói tiếng Anh, nếu không chắc chắn về cách phát âm của một từ, không được đoán. 60% các từ tiếng Anh có cách nói khác với cách viết, nếu không kiểm tra từ điển, bạn sẽ phát âm sai.
Khi đọc bằng tiếng Anh, luôn tự hỏi mình: “Từ này phát âm như thế nào nhỉ? Nó bao gồm những âm nào?”. Nếu bạn không chắc chắn, hãy kiểm tra từ điển. Nếu có ít kinh nghiệm giao tiếp hoặc phát âm tiếng Anh, bạn phải làm điều này một cách thường xuyên.
7. Luyện nghe và nhận diện
Luyện nghe thường xuyên là cách tốt nhất để học phát âm tiếng Anh. Hãy mở TV, radio, podcast, show, phim… Khi nghe, tập trung vào cách mỗi âm hoặc từ được phát âm. Hãy thử đoán xem âm đó là âm gì.
Khi bạn nghe người không bản xứ nói tiếng Anh, cần nghe được những lỗi phát âm của họ.
8. Luyện tập nói tiếng Anh từng từ và theo cụm
Khi luyện nói, bạn có thể luyện phát âm từng từ một hoặc theo cụm. Có nhiều cách học, bạn có thể luyện bằng cách nói từng âm, luyện nói chuẩn từng từ hoặc luyện nói theo cụm.
Luyện nói theo cụm như thế nào?
Bạn có thể bắt đầu bằng việc luyện nói các từ quan trọng trong câu trước, ví dụ, khi bạn muốn nói câu: “I want my brother to win”. Đầu tiên, bạn luyện phát âm thật chính xác những từ mang ý nghĩa trong câu (content words): WANT, WANT, WANT; BROther, BROther, BROther; WIN, WIN, WIN.
Sau đó, ghép các từ quan trọng này lại: WANT… BROther…WIN…; WANT… BROther…WIN…; WANT… BROther…WIN…
Cuối cùng là đọc cả cụm, nhớ là những từ không quan trọng thì đọc nhỏ hơn, thấp hơn và ngắn hơn các từ quan trọng: i WANT my BROther to WIN.
Đừng lo lắng nếu ban đầu bạn không thể phát âm đúng từ hoặc cụm tiếng Anh. Trước hết, bạn cần tập trung vào việc tưởng tượng xem mình nên phát âm từ này như thế nào đã. Nói cách khác, bạn cần biết các phát âm của từ đó trong đầu, mặc dù cái miệng chưa hoàn toàn nghe lời bạn.
9. Nhớ ghi âm giọng nói của mình
Khi đọc hoặc nói, bạn có thể ghi âm lại giọng nói của mình rồi nghe lại. Nếu bạn còn không thể hiểu mình vừa nói gì thì đừng hy vọng người khác có thể hiểu được. Ghi âm và nghe lại thường xuyên sẽ giúp bạn cải thiện khả năng phát âm một cách đáng kể.
10. Tìm hiểu những từ tiếng Anh mà bạn thường phát âm sai
Bạn cần tìm hiểu những từ tiếng Anh thường phát âm sai một cách có hệ thống. Bạn có thể lập danh sách từ mình thường sử dụng và kiểm tra lại cách phát âm các từ này. Hoặc bạn có thể theo dõi mục Học tiếng Anh qua video của VnExpress mỗi ngày.
Quang Nguyen, Moon ESL