Soạn Văn 8 Tập 1 Bài Chiếc Lá Cuối Cùng / TOP 9 # Xem Nhiều Nhất & Mới Nhất 3/2023 # Top View

I. Tác giả, tác phẩm

1. Tác giả (các em tham khảo phần giới thiệu tác giả O Hen-ri trong SGK Ngữ văn 8 Tập 1).

2. Tác phẩm

* Xuất xứ: Đoạn trích Chiếc lá cuối cùng là phần cuối của truyện ngắn cùng tên.

* Tóm tắt

Truyện kể về Xiu và Giôn-xi là hai họa sĩ trẻ. Giôn-xi bị bệnh sưng phổi nặng. Cô tuyệt vọng nhìn chiếc lá cuối cùng của cây thường xuân bên cửa sổ và nghĩ khi nào chiếc lá đó rụng thì mình cũng lìa đời. Nhưng sau đêm có trận mưa lớn, chiếc lá vẫn còn đó, Giôn-xi thoát ra ý nghĩ về cái chết và qua được nguy hiểm. Trong khi đó, cụ Bơ-men, một họa sĩ già thuê phòng ở tầng dưới đã chết vì ốm nặng sau đêm mưa lớn. Chính cụ đã mặc mưa gió để vẽ nên chiếc lá thường xuân cuối cùng ngoài cửa sổ tạo hi vọng sống cho Giôn-xi.

* Bố cục:

Văn bản Chiếc lá cuối cùng có thể được chia làm 3 phần:

Phần 3: còn lại : sự thật về kiệt tác chiếc lá cuối cùng.

II. Hướng dẫn soạn bài

Câu 1:

* Những chi tiết trong văn bản nói lên tấm lòng thương yêu và hành động cao cả của cụ Bơ-men đối với Giôn-xi là:

* Nhà văn bỏ qua không kể sự việc cụ đã vẽ chiếc lá cuối cùng trên tường trong đêm mưa tuyết là vì muốn dành sự bất ngờ, muốn cho hình ảnh cụ Bơ-men được thăng hoa ở kết truyện.

* Có thể nói, chiếc lá mà cụ Bơ-men đã vẽ là một kiệt tác bởi nó được vẽ bằng tất cả tình yêu thương và mạng sống của một người nghệ sĩ già, cứu sống một người nghệ sĩ trẻ khác.

Câu 2:

Bằng chứng khẳng định Xiu không hề được cụ Bơ-men cho biết ý định sẽ vẽ một chiếc lá thay thế cho chiếc lá cuối cùng rụng xuống:

Trước đó, hai người không nói năng gì khi cụ Bơ-men làm mẫu cho Xiu vẽ.

Chính Xiu cũng ngạc nhiên khi thấy vẫn còn một chiếc lá thường xuân bám trên bức tường gạch sau đêm mưa gió.

Khi bác sĩ nói, Xiu mới biết là cụ Bơ-men ốm.

Nếu Xiu được viết về ý định của cụ Bơ-men thì cốt truyện sẽ không còn hấp dẫn và thú vị nữa. Và khi đó, tình yêu thương của cô đối với Giôn-xi cũng không có cơ hội được thể hiện một cách sâu đậm và người đọc cũng sẽ không được thấy đoạn văn về tâm trạng lo lắng đượm thắm tình người của cô.

Câu 3:

* Tâm trạng của Giôn-xi và Xiu sau hai lần kéo mành lên:

Lần 1: Giôn-xi thì sợ chiếc lá thường xuân cuối cùng rụng xuống, Xiu thì lo lắng.

Lần 2: Cả Giôn-xi và Xiu đều sững sờ, ngạc nhiên vì chiếc lá vẫn còn trên cây.

* Nguyên nhân sâu xa quyết định tâm trạng hồi sinh của Giôn-xi:

Do cô thấy hình ảnh chiếc lá thường xuân giàu sức sống sau đêm mưa bão.

Giôn-xi không muốn phụ tấm lòng của Xiu và của cụ Bơ-men.

* Nhà văn kết thúc truyện bằng lời kể của Xiu mà không để Giôn-xi phản ứng gì thêm là vì:

Đây có thể coi là kết mở để người đọc có thể tự hình dung ra phản ứng của Giôn-xi.

Để khẳng định rằng, dư vị của tình người, của niềm tin, của sự hi sinh vẫn sẽ còn mãi.

Câu 4:

Đoạn trích Chiếc lá cuối cùng có hiện tượng đảo ngược tình huống hai lần:

Ban đầu, Giôn-xi bị lâm trọng bệnh, cô tuyệt vọng chờ chết. Cụ Bơ-men vẫn khỏe mạnh.

Sau đó, Giôn-xi hồi sinh, khỏi bệnh. Còn cụ Bơ-men chết sau hai ngày vì dầm mưa gió suốt cả đêm.

Tác dụng của hiện tượng này:

Tạo sự bất ngờ, thú vị

Khẳng định nghệ thuật chân chính thực sự mang lại sự hồi sinh.

Khiến độc giả rung cảm trước tình cảm, tình yêu thương cao cả giữa những con người nghèo khổ.

3.2

/

5

(

31

bình chọn

)

A. KIẾN THỨC TRỌNG TÂM

1. Tác giả:

O Hen-ri (1862 – 1910) là nhà văn Mĩ chuyên viết truyện ngắn. Nhiều truyện của ông đã để lại trong bạn đọc những ấn tượng sâu sắc như: Căn gác xép, Tên cảnh sát và gã lang thang, Quà tặng của các đạo sĩ,… Henri thường nhẹ nhàng nhưng toát lên tinh thần nhân đạo cao cả, tình yêu thương người nghèo khổ, rất cảm động.

2. Tác phẩm:

Câu chuyện kể về cuộc sống chật vật của những người hoạ sĩ nghèo: hai nữ họa sĩ trẻ Xiu và Giôn-xi sống cùng căn hộ với người họa sĩ già Bơ-men. Giôn-xi bị sưng phổi, bệnh tật và nghèo túng đã lấy nốt của cô niềm tin vào cuộc sống. Chỉ còn lại Xiu mòn mỏi với những bức vẽ và ám ảnh bởi suy nghĩ của Giôn-xi: cô gái bệnh tật ấy đang đếm từng chiếc lá rơi để chờ định mệnh phán quyết mạng sống của chính mình, với niềm tin khi chiếc lá cuối cùng rụng xuống thì cô sẽ ra đi… Không gian cuộc sống của những con người khốn khổ ấy lạnh lẽo u ám như mùa đông, nặng trĩu những buồn lo.Đáng sợ làm sao khi mỗi ngày trôi đi trong gió tuyết và những cơn mưa lạnh lẽo dai dẳng, những chiếc lá thường xuân tiếp tục rơi xuống, chỉ còn lại một chiếc lá cuối cùng để Giôn-xi như nhìn thấy cái chết của mình đang đến gần.Chính vào lúc ấy, một hình ảnh bất ngờ đã làm đảo lộn mọi dự đoán, đảo ngược cả tình huống tưởng như chắc chắn trong dự định của Giôn-xi, trong nỗi lo của Xiu và trong sự thất vọng của mọi người. Tình huống ấy đã thắp lại niềm hy vọng như một phép màu: vẫn còn một chiếc lá thường xuân bám trên bức tường gạch…Câu chuyện kết thúc bằng một sự đảo ngược tình huống. Chiếc lá cuối cùng là một sự lừa dối, nhưng lại là một sự lừa dối cao cả để đem lại niềm tin vào sự sống cho con người. Kiệt tác cuối cùng của người họa sĩ già đã được ra đời nằm ngoài tất cả mọi dự đoán của công chúng. Nhưng chiếc lá cuối cùng ấy mãi mãi là bằng chứng của tấm lòng yêu thương con người. Bởi thế, Chiếc lá cuối cùng sẽ mãi bất tử với thời gian.

O Hen-ri được biết đến với những tác phẩm nhẹ nhàng nhưng toát lên tinh thần nhân đạo cao cả, tình yêu thương người nghèo khổ, rất cảm động. “Chiếc lá cuối cùng” là một trong những truyện ngắn thành công của tác giả, thấm đượm tình cảm cao đẹp giữa những người họa sĩ nghèo khổ, và đặc biệt để lại nhiều dư cảm sâu sắc nhất là nhân vật cụ Bơ-men.

Cụ sống cùng Xiu và Giôn-xi trong một căn hộ thuê ở gần công viên Oa- sinh- tơn. Bốn chục năm nay cụ mơ ước vẽ một kiệt tác nhưng chưa thực hiện được, cụ thường ngồi làm mẫu vẽ cho các họa sĩ khác để kiếm tiền. Cuộc sống tuy nghèo nhưng cụ luôn giữ phẩm chất trong sạch, hoàn cảnh không thể làm cụ yếu mềm tinh thần. Chả thế mà cụ “hay chế nhạo cay độc sự mềm yếu của bất kì ai”. Cụ Bơ-men luôn sống giàu tình thương, quan tâm tới mọi người. Cụ muốn những người xung quanh mình phải mạnh mẽ và cứng rắn. Chúng ta cảm động khi biết cụ tự coi mình có nhiệm vụ bảo vệ Xiu và Giôn-xi ở phòng vẽ tầng trên.

Mùa đông năm ấy, Giôn-xi bị bệnh sưng phổi, cô tuyệt vọng, đếm từng chiếc lá còn lại trên cây thường xuân bám vào bức tường gạch đối diện cửa sổ, chờ khi nào chiếc lá cuối cùng rụng thì cô cũng lìa đời. Biết được ý nghĩ kì quặc ấy , mắt cụ Bơ- men đỏ ngầu , “nước mắt chảy ròng ròng”. Đó là những giọt nước mắt xót xa, đầy thương cảm. Cụ “hét lên”, “quát to” rồi sau đó là lời dịu dàng, xót xa: “Chà tội nghiệp cô bé Giôn-xi”. Thật cảm động khi nghe những lời mà cụ nói với Xiu khi theo cô lên phòng vẽ mà Giôn- xi đang nằm: “Trời đây không phải là chỗ cho một con người tốt như cô Giôn- xi nằm. Một ngày kia, tôi sẽ vẽ một tác phẩm kiệt xuất và tất cả chúng ta sẽ đi khỏi nơi này.” Vẫn là ước mơ đó nhưng nó đã gắn liền với lòng yêu thương sâu sắc. Cụ muốn sáng tạo để đem lại cuộc sống tốt đẹp cho mọi người.

Cụ Bơ-men con người có đức hi sinh cao cả. Nhà văn đã tập trung miêu tả khoảnh khắc căng thẳng của cụ và Xiu: “Họ sợ sệt ngó ra ngoài cử sổ, nhìn cây thường xuân. Rồi họ nhìn nhau một lát, chẳng nói năng gì.” Dường như trong phút giây im lặng ấy, họ đã đoán được điều gì sẽ xảy đến. Là một nhân vật chính nhưng cụ chỉ xuất hiện ở phần đầu và giữa truyện, những hành đông tiếp theo của cụ chỉ được hiện lên qua lời kể của Xiu. Sau khi ngôi làm mẫu cho Xiu vẽ, hình ảnh cụ Bơ-men bỗng biến mất. Người đọc dần lãng quên sự hiện diện của cụ mà thay vào đó chú ý tới diễn biến căng thẳng xoay quanh Xiu, Giôn- xi và chiếc lá cuối cùng. Không ai đoán biết được cụ đã làm gì trong khoảng thời gian ấy. Phải đến cuối truyện, Giôn-xi và người đọc mới hiểu rõ hành động cao cả của cụ. Chắc chắn khi đứng dưới mưa tuyết để vẽ chiếc lá lên bờ tường gạch, con người già nua ấy giá buốt lắm, hơn ai hết cụ biết rõ tính mạng mình đang gặp nguy hiểm. Nhưng lòng thương yêu Giôn-xi, ý muốn dùng cây bút và bảng màu để đem lại niềm tin, nghị lực sống cho cô dã giúp cụ vượt lên tất cả. Chiếc lá mà cụ vẽ sống động và rất thật: “ở gần cuống lá còn giữ màu xanh sẫm, nhưng với rìa lá hình răng cưa đã nhuốm màu vàng úa”, khiến cho hai cô họa sĩ của chúng ta cũng không hề nghi nghờ. Và chiếc lá ấy đã gieo vào lòng cô gái trẻ tội nghiệp hơi ấm của niềm tin, nghị lưc, kéo cô từ vực thẳm của bệnh tật vươn lên sống tiếp. Có thể nói chiếc lá là cả tấm lòng của cụ Bơ-men, là minh chứng cho sư hi sinh đến quên mình để đem lại sự sống cho người khác. Cụ đã làm được một điều mà bốn mươi năm qua hằng ao ước: vẽ một kiệt tác. Và có lẽ khi một con người nằm xuống cũng là lúc một tâm hồn dược đánh thức, sẽ tiếp tục cống hiến cho đời những sáng tác nghệ thuật. Câu chuyện kết thúc bằng lời kể của Xiu về cái đêm mà cụ Bơ-men vẽ chiếc lá mà không để cho Giôn- xi có phản ứng gì thêm như để lại dư âm trong lòng người đọc.

Nhà văn O Hen-ri đã rất khéo léo khi xây dựng nghệ thuật đảo ngược tình huống hai lần. Lần đảo ngược thứ nhất, Giôn-xi như đang tiến dần đến cái chết bỗng khỏe lại, yêu đời và chiến thắng bệnh tật. Lần đảo ngược thứ hai liền tiếp sau đó, cụ Bơ-men từ môt người khỏe mạnh đến cuối truyện mắc bệnh và qua đời. Một con người đi từ sự sống đến cái chết, một con người người từ cái chết tìm lại sự sống. Tất cả đã được nhà văn kể lại thật tự nhiên và cảm động. Nhân vật cụ Bơ – men thật đẹp, thật cao cả, là một nghệ sĩ chân chính, tài năng. “Kiệt tác” của cụ giúp cho người đọc cảm thấy mùa đông ấm áp tình người – một thông điệp tuyệt vời mà nhà văn muốn gởi đến chúng ta: Hãy sống và yêu thương

Truyện ngắn làm cho chúng ta không khỏi rung cảm trước tình yêu thương cao cả giữa những người nghèo khổ. Câu chuyện còn giàu tính nhân văn, ẩn chứa bức thông điệp trong cuộc sống: dù gặp phải hoàn cảnh khó khăn nhất cũng đừng bao giờ bi quan, tuyệt vọng, hãy mạnh mẽ tin tưởng vào ngày mai tươi sáng, ta sẽ vượt qua tất cả.

Đề bài: Soạn bài Chiếc lá cuối cùng

Bài làm

1.

– Những chi tiết nói lên lòng thương yêu của cụ Bơ-men dành cho Giôn-xi:

Sợ sệt nhìn cây thường xuân rụng lá. Cụ sợ khi lá thường xuân rụng hết cũng là lúc Giôn-xi lìa đời.

Cụ Bơ-men và Xiu nhìn nhau chẳng nói gì, nhưng có lẽ trong thâm tâm cụ đang nghĩ đến cách vẽ chiếc lá cuối cùng để cứu sống Giôn-xi (Điều này ta được biết ở cuối truyện qua lời kể của Xiu)

Cụ Bơ men âm thầm vẽ chiếc lá trong đêm mưa gió.

– Tác giả không kể sự việc cụ đã vẽ chiếc lá trong đêm mưa tuyết ra sao mà đợi đến những dòng cuối cùng của truyện mới cho bạn đọc biết qua lời kể lại của Xiu, có thế mới tạo ra được bất ngờ cho Giôn-xi và gây hứng thú bất ngờ cho cả bạn đọc chúng ta.

– Chiếc lá cụ Bơ-men vẽ trên tường trong đêm mưa tuyết là một kiệt tác vì nó đem lại sự sống cho Giôn-xi. Chiếc lá không chỉ được vẽ bằng bút lông, bột màu, mà bằng cả tình thương bao la và lòng hi sinh cao thượng.

2.

– Xiu không được cụ Bơ- men cho biết sẽ vẽ chiếc lá thay cho lá thường xuân cuối cùng sắp rụng:

Trước đó, hai người không nói năng gì khi cụ Bơ- men làm mẫu cho Xiu vẽ

Khi Giôn-xi đòi kéo mành lên, “Xiu làm theo một cách chán nản” và sau đó còn “cúi khuôn mặt hốc hác” xuống người bệnh và nói lời não ruột.

Xiu cũng ngạc nhiên như chính Giôn-xi ngạc nhiên khi thấy chiếc lá cuối cùng vẫn còn sau đêm mưa gió

Chỉ khi bác sĩ nói Xiu mới biết cụ Bơ-men ốm

– Nếu Xiu được biết trước ý định của cụ Bơ-men thì truyện sẽ kém hay đi vì Xiu không bị bất ngờ và chúng ta không được thưởng thức cả đoạn văn nói lên tâm trạng lo lắng thấm đượm tình người của cô.

3.

– Thử hình dung tâm trạng căng thẳng của Giôn-xi, Xiu và của người đọc khi hai lần Giôn-xi ra lệnh kéo mành lên.

Người đọc có tâm trạng căng thẳng, hồi hộp khi hai lần Giôn-xi bảo Xiu kéo mành lên.

Xiu: tâm trạng lo lắng chỉ diễn ra ở lần kéo mành đầu tiên.

Giôn-xi: Cả hai lần bảo Xiu kéo mành lên, cô lạnh lùng, thản nhiên chờ đón cái chết khi chẳng còn thấy chiếc lá nào bám trên bức tường gạch.

– Nguyên nhân sâu xa quyết định sự hồi sinh của Giôn-xi là sự gan góc của chiếc lá (cô không biết đấy là chiếc lá vẽ), chống chọi kiên cường với thiên nhiên khắc nghiệt, bám lấy cuộc sống, trái ngược với nghị lực yếu đuối, buông xuôi muốn chết của mình.

– Kết thúc truyện bằng lời kể của Xiu là vừa đủ, không cần để Giôn-xi phản ứng gì thêm. Như vậy truyện sẽ có dư âm, để lại trong lòng người đọc nhiều suy nghĩ và những dự đoán. Truyện sẽ kém hay nếu nhà văn cho chúng ta biết Giôn-xi nghĩ gì, nói gì, có hành động như thế nào khi nghe Xiu kể lại cái chết và việc làm cao cả của cụ Bơ-men. Đây chính là kết thúc mở của truyện.

4.

– Truyện có hiện tượng hai lần đảo ngược:

Ban đầu, Giôn-xi bị bệnh, cô tuyệt vọng chờ chết. Cụ Bơ- men vẫn khỏe mạnh

Sau đó, Giôn-xi hồi sinh, khỏi bệnh. Còn cụ Bơ-men chết sau hai ngày vì dầm mưa gió suốt đêm.

– Tác dụng của hiện tượng đảo ngược tình huống truyện:

Nhân vật trong truyện bất ngờ và độc giả cũng bất ngờ.

Gây hứng thú cho người đọc.