Đề bài: Soạn Văn Lớp 8 Bài Trong Lòng Mẹ Ngắn Gọn
Bài làm
I. Kiến thức cơ bản về tác giả,tác phẩm
1. Tác giả
Nguyên Hồng (1918-1982) tên thật là Nguyễn Nguyên Hồng, quê ở Nam Định. Ông là nhà văn của những người cùng khổ, sống gần gũi với người lao động. Khi viết về họ, ông có một sự đồng cảm đặc biệt. Tác phẩm của ông thấm đượm tình yêu thương những con người “dưới đáy” của xã hội, day dứt với những cảnh đời lam lũ như: Bảy Hựu (truyện ngắn, 1940), Hai dòng sữa (truyện ngắn,1943), Bỉ vỏ (tiểu thuyết,1936), Những ngày thơ ấu (hồi kí, 1938)…Sau cách mạng ông tiếp tục sáng tác, đầu tư nhiều vào hai bộ tiểu thuyết sử thi là “Cửa biển” và “Núi rừng Yên Thế”. Tác phẩm của ông thủy chung với đề tài cuộc sống của những người lao động. Văn ông cũng như con người ông-một người bình dị, rất nhạy cảm trước nỗi đau và niềm vui của con người. Năm 1996, ông được Nhà nước trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.
2. Tóm tắt văn bản
Bố chết, cùng túng quá, người mẹ phải bỏ con đi tha hương cầu thực. Chú bé Hồng phải sống trong sự ghẻ lạnh của những người bà con. Chú mong mẹ về trong ngày giỗ đầu của bố. Trong tâm trạng đó, bà cô lại tìm mọi cách để nói xấu mẹ chú khiến lòng chú thắt lại, nước mắt chảy dòng dòng, càng thương người mẹ bất hạnh của mình. Rồi một chiều vừa tan học ở trường ra, chú thấy mẹ xuất hiện. Chú chạy đuổi theo, ríu cả chân lại. Và khi trèo lên xe, sà vào lòng mẹ thì một cảm giác sung sướng cực điểm đã ùa vào lòng chú, mơn man khắp da thịt trong cái giây phút đầu tiên gặp lại người mẹ thân yêu mà chú mong chờ mỏi mắt.
II. Trả lời câu hỏi trong SGK
Câu 1: Phân tích nhân vật người cô trong cuộc đối thoại với chú bé Hồng
Bà cô xuất hiện với cử chỉ âu yếm, lời nói nhẹ nhàng, tỏ ra quan tâm đến tình cảm của đứa cháu lâu ngày không gặp mẹ (cử chỉ có vẻ thân mật: cười hỏi, giọng ngọt, hai con mắt long lanh nhìn chằm chặp, vỗ vai nhưng lời nói thì soi mói, mát mẻ: “Sao lại không vào, mợ mày phát tài lắm…Vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa cho và thăm em bé chứ” ). Đối lập với trạng thái tâm hồn đau đớn, xót xa như bị cào gai, xát muối của đứa cháu là sự vô cảm sắc lạnh đến ghê rợn của người cô. Tình cảnh túng quẫn, hình vẻ gầy guộc, rách rưới của người mẹ chú bé được bà cô miêu tả một cách tỉ mỉ với vẻ thích thú rõ rệt.
Cử chỉ vỗ vai, nhìn vào mặt đứa cháu rồi đổi giọng làm ra nghiêm nghị của bà cô thực sự là sự thay đổi đấu pháp tấn công. Dường như đã đánh đến miếng đòn cuối cùng, khi thấy đứa cháu tức tưởi, phẫn uất đến đỉnh điểm, bà cô mới hạ giọng tỏ ra ngậm ngùi thương xót người đã mất. Đến đây, sự giả dối, thâm hiểm, trơ trẽn của bà cô đã phơi bày toàn bộ. Bà ta đã chủ động lôi kéo chú bé vào câu chuyện đã chuẩn bị sẵn với ý đồ ác độc: châm chọc chú bé, xúc phạm người mẹ tội nghiệp, người mà chú vô cùng yêu thương và trân trọng.
Hình ảnh bà cô được miêu tả với bản chất của một người lạnh lùng, hiểm ác. Bà ta chẳng yêu thương gì cháu ruột mình, đem cháu ra hành hạ bằng cách chọc vào vết thương lòng của chú, vào tình yêu thương và nỗi khát khao được gặp mẹ của chú. Đó là một hình ảnh mang ý nghĩa tố cáo hạng người sống tàn nhẫn, bất chấp cả tình máu mủ.
Câu 2: Tình yêu thương mãnh liệt của chú bé Hồng đối với người mẹ bất hạnh:
Cậu bé Hồng là một người nhạy cảm trước những mưu mô thâm độc của bà cô và có tình yêu mãnh liệt đối với người mẹ đáng thương. Lúc đầu nhận ra thái độ cay độc và giả dối của cô, chú bé chỉ im lặng cúi đầu và hồi tưởng lại hình ảnh người mẹ buồn rầu và hiền từ của mình. Sau chú đã đối đáp rất nhanh bằng câu nói: “Không, cháu không muốn vào, cuối năm thế nào mẹ cháu cũng về” để chấm dứt trò chơi của bà ta. Tuy nhiên bà ta vẫn không tha, vẫn tiếp tục hành hạ chú bằng cách kể lại rất thản nhiên, hỉ hả sự túng quẫn của người mẹ. Chú bé đau đớn, uất ức đến cực điểm. Lời văn lúc này dồn dập với các hình ảnh, động từ mạnh: “Cô tôi chưa dứt câu, cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng. Giá những cổ tục đã đầy đọa mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thủy tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quyết vồ ngay lấy mà cắn, mà nhai, mà nghiến cho kì nát vụn mới thôi”.
Chú bé Hồng đã có cảm giác sung sướng cực điểm khi được ở trong lòng mẹ. Giọt nước mắt này khác hẳn với lần khi trả lời bà cô: dỗi hờn mà hạnh phúc, tức tưởi mà mãn nguyện. Chú bé Hồng nằm trong lòng mẹ với cảm giác vui sướng, không mảy may nghĩ ngợi gì. Chú hãnh diện khi thấy gương mặt mẹ vẫn tươi sáng, đôi mắt trong, làn da mịn, gò má hồng, miệng xinh đẹp, hơi thở ấm áp…Những lời cay độc của bà cô, những tủi cực vừa qua bị chìm đi giữa dòng cảm xúc hạnh phúc, tươi sáng khi được ở trong tình yêu thương của mẹ. Đoạn văn cuối bài tả lại cảm giác trong lòng mẹ của chú bé Hồng là một đoạn văn hay, một bài ca chân thành, cảm động về tình mẫu tử thiêng liêng, bất diệt.
Câu 3: Qua đoạn trích, có thể thấy chất trữ tình thấm đượm ở nội dung câu chuyện được kể, ở những cảm xúc căm giận, xót xa và yêu thương lên đến cực độ và ở cách thể hiện của tác giả qua giọng điệu, lời văn. Người đọc có thể cảm nhận chất trữ tình qua các điểm sau:
– Tình cảnh đáng thương của chú bé Hồng: Cha chết, mẹ phải bỏ đi và âm thầm chịu nhiều cay đắng, chú sống với bà nội và người cô cay nghiệt, đã lâu chú không gặp mẹ.
– Diễn biến tâm trạng của chú bé Hồng trong suốt đoạn trích
– Cảm giác sung sướng hạnh phúc khi được nằm trong lòng mẹ của chú bé Hồng
– Cách thể hiện của tác giả: sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa kể với bộc lộ cảm xúc; việc sử dụng các hình ảnh thể hiện tâm trạng, các so sánh cụ thể, sinh động gây ấn tượng; những lời văn được viết trong dòng cảm xúc dạt dào…cũng góp phần tạo nên chất trữ tình cho chương hồi kí.
Hồi kí là tác phẩm ghi lại những kỉ niệm đã qua trong cuộc đời của một người nào đó và được chính người đó kể lại hoặc ghi lại.
Nguyên Hồng là nhà văn của phụ nữ và nhi đồng, điều này được khẳng định qua đoạn trích vì:
– Phụ nữ và trẻ em là đối tượng quan tâm của tác giả.
– Tác giả đã kể lại một cách thấm thía những nỗi cơ cực của người mẹ.
– Tác giả đã có những lời viết cảm động về cảm xúc chân thành, náo nức và tình cảm của chú bé Hồng dành cho mẹ (ca ngợi vẻ đẹp của mẹ và tình mẫu tử).
III. Tổng kết
Đoạn hồi kí đã kể lại một cách chân thực và cảm động những cay đắng, tủi cực cùng tình yêu thương cháy lòng của chú bé Hồng đối với người mẹ bất hạnh của mình. Qua đó, ta càng thấy rõ tình mẹ con thật thiêng liêng, không ai và không gì có thể chia cắt được, kể cả những lời lẽ giả dối của bà cô khi nói xấu mẹ chú bé.
Văn bản này có sự kết hợp hài hòa giữa tự sự với các yếu tố miêu tả và biểu cảm khiến câu chuyện trở nên hấp dẫn, rung động mạnh mẽ người đọc.