Bạn đang xem bài viết Giáo Án Ngữ Văn 10 Tiết 40: Đọc Văn Nhàn được cập nhật mới nhất tháng 12 năm 2023 trên website Englishhouse.edu.vn. Hy vọng những thông tin mà chúng tôi đã chia sẻ là hữu ích với bạn. Nếu nội dung hay, ý nghĩa bạn hãy chia sẻ với bạn bè của mình và luôn theo dõi, ủng hộ chúng tôi để cập nhật những thông tin mới nhất.
Phân môn : Đọc văn Tiết 40 Soạn : 2/11/10 NHAØN -Nguyeãn Bænh Khieâm- I.MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: 1. Kiến thức : – Một tuyên ngôn lối sống hòa hợp với thiên nhiên, đứng ngoài vòng danh lợi, giữ cốt cách thanh cao được thể hiện qua những rung động trữ tình , chất trí tuệ – Ngôn ngữ mộc mạc , tự nhiên nhưng ẩn ý thâm trầm , giùa tính trí tuệ 2. Kĩ năng – Đọc thơ Đường luật 3. tư tưởng : – Cảm nhận vẻ đẹp cuộc sống và nhân cách của Nguyễn Bỉnh Khiêm qua bài thơ – Hiểu đúng quan niệm sống nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm II. THIẾT BỊ DẠY HỌC 1. GV : SGK , SGV, thiết kế giáo án lên lớp 2. HS : SGK , SBT, đọc và soạn bài III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP 1.Ổn định : 1p 1. Kiểm tra bài cũ: 3P Bài: Cảnh ngày hè. Yêu cầu: Ñoïc thuoäc loøng baøi Caûnh ngaøy heø, cảm nhận của em về ngheä thuaät taû caûnh nguï tình cuûa taùc phaåm. 2. Bài mới: Lời vào bài:2P Sống gần trọn thế kỉ XVI, Nguyễn Bỉnh Khiêm đã chứng kiến biết bao điều bất công ngang trái của xã hội phong kiến. Chính vì vậy, ông chán nản và lui về sống tại quê nhà với triết lí : « Nhàn một ngày là tiên một ngày ». Để hiểu thêm về quan niệm sống của ông, ta tìm hiểu bài thơ « Nhàn » của ông. 3.Tổ chức dạy học : 40 p Hoaït ñoäng cuûa GV&HS Noäi dung caàn ñaït Hoạt động I: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu chung về tác giả và tác phẩm. Mục tiêu Hiểu biêt về NBK và văn bản Nhàn Bốicảnh bài thơ – xuấy xứ Cảm hứng chủ đạo Tổ chức thực hiện – Thao tác 1: Tìm hiểu về tác giả. + GV: Yêu cầu học sinh đọc phần tiểu dẫn SGK. Cuộc đời , con người Nguyễn Bỉnh Khiêm có gì đáng lưu ý? + HS: Trả lời. * Kết quả : + GV: Nhấn mạnh vẻ đẹp nhân cách của Nguyễn Bỉnh Khiêm : o Nhỏ: ông được cho theo học người thầy nổi tiếng là Bảng Nhãn Lương Đắc Bằng. o Lê suy thoái (Lê Uy Mục, Tương Dực) à Mạc Đăng Dung à nhà Mạc (1526), Nguyễn Bỉnh Khiêm (36 tuổi), thi đỗ tiến sĩ, làm quan triều Mạc. o 8 năm sau , ông dâng sớ vạch tội và xin chém đầu 18 lộng thần. Vua không nghe, ông cáo quan về ở ẩn,vẫn canh cánh việc nước à thuyết: hành – tàng, xuất – xử của người xưa (Trung Quốc: Lã Vọng, Đào Tiềm, Việt Nam: Tô Hiến Thành, Chu An, Nguyễn Trãi). Ông dựng am Bạch Vân à Bạch Vân cư sĩ, dạy học có nhiều hoc trò đỗ đạt làm quan à Tuyết Giang phu tử. – HS theo dõi – ghi nhận SGK * Gv giảng thêm về nội dung thơ NBK Noäi dung : mang ñaäm tính trieát lí, giaùo huaán, ngôïi ca chí cuûa keû só, thuù thanh nhaøn, ñoàng thôøi pheâ phaùn nhöõng ñieàu xaáu xa trong xh. – HS lắng nghe Thao tác 2 : tìm hiểu văn bản GV gọi HS ñoïc baøi thô, chia boá cuïc. – HS đọc bài thơ và nhận xét thể loại – bố cục Kết quả : – GV ñònh höôùng Vôùi baøi thô naøy ta neân ñi theo boá cuïc thoâng thöôøng 2/2/2/2 – HS ghi nhận * Kết luận : – GV định hướng chung : Nhàn do người đời dadựt – nhàn chỉ là quan niệm của NBK mà thôi – HS theo dõi Hoạt động 2: Tìm hiểu bài thơ Mục tiêu Thấu hiểu giá trị tư tưởng và nghệ thuật của bài thơ Phân tích nọi dung làm roc quan niệm nhà của NBK Tổ chức thực hiện Thao tác 1: GV yêu cầu HS đọc hai câu đề và phát biểu : Caùch duøng soá töø, dnh töø vaø nhòp thô coù gì ñaùng chuù yù? Vaäy 2 caâu ñeà cho ta hieåu cuoäc soáng vaø taâm traïng taùc giaû ntn? NBK ñaõ taïo neân heä thoáng töø ngöõ ñoái laäp nhau, em haõy chæ ra vaø cho bieát hthoáng ñoái laäp ñoù coù t/d gì trong boäc loä tö töôûng, thaùi ñoä cuûa taùc giaû? – HS suy nghĩ và trả lời Kết quả : GV định hướng HS ghi nhận * Gv thuyết giảng : Töø “moät” laëp ñi laëp laïi,nhaéc ñi nhaéc laïi Nhòp ñieäu chaäm daõi, tö theá ung dung (2/2/3) “Thô thaån” – HS lắng nghe Thao tác 2: Hai câu thực Gv yêu cầu HS đọc hai câu thực và phân tích : HS thực hiện Kết quả : GV định hướng HS lắng nghe và ghi nhận * Gv giảng : Xây dựng hệ thoáng töø ngöõ ñoái laäp nhö vaäy NBK boäc loä roõ thaùi ñoä cuûa mình: cho thaáy söï khaùc bieät giöõa oâng & nhöõng ngöôøi khaùc ñoù laø caùch löïa choïn cho mình moät cuoäc soáng” laùnh ñuïc tìm trong”. * Gợi ý : Nhö vaäy em hieåu nhö theá naøo veà caùi “daïi” cuûa NBK & caùi “ khoân” cuûa ngöôøi ñôøi. “Daïi “ ôû ñaây theå hieän moät loái soáng cao ñeïp , moät tö töôûng , nhaân caùch thanh cao, không maøng danh lôïi , không nuoâi cô möu, không chòu luoàn cuùi, mua danh , baùn töôùc, tham nhöõng ñieàu phuø phieám. Ñuùng nhö oâng ñaõ noùi: “ Khoân maø khoân ñoäc laø khoân daïi Daïi voán hieàn laønh aáy daïi khoân” (Thô Noâm-94) – HS lắng nghe Thao tác 3: Hai câu luận Gv gọi HS đọc và phân tích hai câu luận Moãi töø , moãi chöõ ñöôïc NBK söû duïng raát ñaét, raát tinh teá, hieäu quaû, em haõy phaân tích ñeå thaáy ñöôïc caùi taøi ñoù cuûa oâng? Em coù nhaän xeùt gì veà hình aûnh thô ?hình aûnh ñoù göûi gaém ñieàu gì? HS đọc và suy nghĩ trả lời kết quả : Gv giảng và định hướng Thu –aên maêng truùc Ñoâng – aên giaù Xuaân-taém hoà sen Haï-taém ao à Con ngöôøi thuaän theo tự nhiên hoøa hôïp vôùi thiên nhiên , muøa naøo thöùc aáy, muøa naøo öùng vôùi thu vui aáy. * Gv bình : NBK hoøa cuøng sinh hoaït cuûa ngöôøi noâng daân. Ta k coøn thaáy moät Traïng Trình ,không thaáy tö theá cao ngaïo , chieãm treä cuûa moät oâng quan maø chæ hieän leân ôû ñaây moät laõo noâng tri ñieàn Trôû veà vôùi thieân nhieân, veà nôi vaéng veû laø tìm ñeán cs bình dò ,thanh tao. ÔÛ ñoù con ngöôøi vaø tn hoøa vaøo nhau.Ñoù cuõng moät laàn nöõa theå hieän saâu saéc hôn veû ñeïp taâm hoàn cuûa NBK. * Giáo dục kĩ năng sống : GV yêu cầu HS lieân heä vôùi moät boä phaän , moät lôùp ngöôøi trong xã hội hieân nay thöôøng tìm moïi caùch ñeå toû ra mình cao quyù hôn ngöôøi khaùc và chọ cách sống cao sang , tập theo thương lưu.Theo em điều đó đúng và có giúp gì cho bản thân? E có như thế không? HS suy ngẫm và trả lời Thao tác 4: Hai câu kết GV gọi HS đọc hai câu kết vfa phân tích : Trieát lí NBK ñöa ra ôû hai caâu cuoái laø gì? Noù lí giaûi như thê nào cho nhöng caâu thô treân? HS thực hiện KẾT QUẢ : -GV giảng và định hướng – HS ghi nhận Trieát lí: Gv lieân heä vôùi nhöõng baøi thô khaùc cuûa caùc nhaø thô cuøng thôøi ñeå thaáy ñöôïc ñaây laø caùi nhìn tích cöïc cuûa moät thôøi ñaïi vaø cho ñeán hoâm nay noù vaãn coøn nguyeân giaù trò.Qua ñoù giaùo duïc tö tuôûng soáng, loái soáng tích cöïc cho HS. * Caâu hoûi thaûo luaän rèn kĩ năng cho HS : Em hieåu theá naøo veà yù nghóa caùi maø NBK goïi laø “nhaøn”? Hs phát biểu – laø khoâng tranh ñua,khoâng maøng danh lôïi, khoâng bon chen, khoâng cô möu, töï duïc. – laø soáng thanh thaûn, an nhieân, töï taïi bôûi nhöõng thuù vui rieâng cuûa mình. Nhö vaäy “nhaøn” ôû ñaây k ñôn thuaàn laø nhaøn haï veà theå xaùc hay ñuùng hôn NBK k noùi veà caùi nhaøn theå xaùc, laø k laøm gì maø oâng muoán ñeà cao caùi nhaøn trong taâm hoàn con ngöôøi, caùi thanh thaûn , an nhieân. Hoạt động 3: tổng kết Mục tiêu : Nhấn mạnh và khắc sâu ý nghĩa bài thơ Hiểu nghệ thuật bài thơ Tổ chức thực hiện GVgọi HS đọc ghi nhớ HS ghi nhớ bài * Kết luận : – GV định hướng: Lối sống nhàn Biết giữ nhân cách I.Giôùi thieäu chung 1.Taùc giaû -NBK (1491-1585), hieäu Baïch Vaân cö só. -Laø oâng quan thanh lieâm , chính tröïc. -Laø nhaø thô lôùn cuûa dân tộc. .Saùng taùc -“Baïch Vaân am thi taäp” -“Baïch Vaân quoác ngöõ thi taäp” 2.Vaên baûn Xuaát xöù : laáy trong Bạch Vân Quốc ngữ thi tập” Boá cuïc: ñeà ,thöïc, luaän, keát. II.Ñoïc hieåu chúng tôi caâu ñeà “Moät mai.. Thô thaån . “ -“moät” – mai, cuoác, caàn caâu : vaät duïng quen thuoäc cuûa nhaø noâng. -“thô thaån”:ung dung ,ñieàm nhieân, thanh thaûn. à Hai caâu thô theå hieän quan nieäm veà cuộc sống nhaøn taûn, gaàn guõi vôùi daân. 2. Hai caâu thöïc “Ta daïi ta.. Ngöôøi khoân.” – Töø ngöõ ñoái laäp: à Hai caâu thöïc nhaán maïnh veû ñeïp nhaân caùch NBK: veà vôùi tự nhiên , soáng thoaùt khoûi voøng danh lôïi ñeå taâm hoàn an nhieân, khoaùng ñaït. 3. Hai caâu luaän “Thu aên. Xuaân taém..” -thu-maêng truùc -ñoâng-giaù -xuaân- taém hoà sen -haï – taém ao à NBK choïn cho mình moät cuộc sốnghôïp vôùi töï nhieân, hoøa vôùi ñôøi thöôøng , bình dò maø khoâng keùm phaàn thanh cao. 4. Hai caâu keát “Röôïu Nhìn xem” à caùi nhìn cuûa moät baäc ñaïi nhaân, ñaïi trí. III. GHI NHỚ : SGK 4. Cuûng coá:1p -Nhaân caùch cao ñeïp cuûa NBK? -Trieát li soáng saâu saéc? – Hiểu được tính tích cực và sâu sắc trong quan niệm sông nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm. – Nắm được những đặc sắc về nghệ thuật của bài thơ. – Hoïc baøi cuõ: Hoïc thuoäc baøi thô chuù yù nhöõng neùt ñaëc saéc ngheä thuaät, noäi dung vaø nhaân caùch cuûa taùc giaû. 5. Daën doø:1p Hoïc baøi. Chuaån bò baøi môùi: Ñoïc “Tieåu Thanh kyù” – Nguyeãn Du Câu hỏi: 1. Nêu vài nét về tác phẩm ? 2. Caâu thô ñaàu cho ngöôøi ñoïc bieát ñieàu gì? 3. Taùc giaû muoái noùi gì trong 4 caâu ñaàu cuûa baøi thô, nhaát laø hai caâu 3,4 ? 4. Em hieåu caâu thô “Noãi hôøn kim coå trôøi khoân hoûi “ nhö theá naøo ? 5. Ñoïc 2 caâu keát ta hieåu veà con ngöôøi Nguyeãn Du nhö theá naøo ? 6. Chuû ñeà cuûa baøi thô
Giáo Án Ngữ Văn Lớp 10 Tiết 40 Đọc Văn: Nhàn
Ngày soạn: 17/11/2009 Tiết 40: Đọc văn: nhàn Nguyễn Bỉnh Khiêm. A. Mục tiêu bài học: Giúp Hs: – Cảm nhận được vẻ đẹp cuộc sống thanh cao, đạm bạc, nhân cách đẹp và trí tuệ sáng suốt, uyên thâm của Nguyễn Bỉnh Khiêm. – Hiểu được quan niệm sống “nhàn” của Nguyễn Bỉnh Khiêm. – Thấy được vẻ đẹp của ngôn ngữ tiếng Việt: mộc mạc, tự nhiên, ý vị; cách nói ẩn ý, ngược nghĩa thâm trầm. – Có lòng yêu mến, kính trọng tài năng và nhân cách Nguyễn Bỉnh Khiêm. B. Sự chuẩn bị của thầy và trò: – Sgk, sgv. – Hs soạn bài theo các câu hỏi trong sgk. – Gv soạn thiết kế dạy- học. C. Cách thức tiến hành: D. Tiến trình dạy- học: 1. ổn định tổ chức lớp: Kiểm tra sĩ số. 2. Kiểm tra bài cũ: Câu hỏi: Thế nào là tóm tắt văn bản tự sự theo nhân vật chính? Nêu các bước? 3. Bài mới: * Giới thiệu bài mới: Nguyễn Bỉnh Khiêm là nhà thơ lớn của VHTĐVN giai đoạn từ thế kỉ XV-XVII. Ông nổi tiếng với những vần thơ triết lí, phê phán chiến tranhPK và thói đời suy đạo. Nhiều vần thơ nói về thói đời đen bạc của ông còn ám ảnh trong lòng bạn đọc: – Đời nay nhân nghĩa tựa vàng mười Có của thời hơn hết mọi lời. – Còn bạc, còn tiền, còn đệ tử Hết cơm, hết rượu, hết ông tôi… Hoạt động của Gv và Hs Nội dung cần đạt Gv yêu cầu Hs đọc tiểu dẫn Hs đọc. ? Nêu vài nét chính về tiểu sửvà sự nghiệp của Nguyễn Bỉnh Khiêm? Hs trả lời. ? Kể tên các tác phẩm chính và nêu đặc sắc của thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm? Hs trả lời. ? Nhan đề bài thơ có phải do tác giả đặt? Nó thuộc tập thơ nào? Hs trả lời. Gv hướng dẫn cách đọc với giọng thong thả, nhẹ nhàng; hóm hỉnh (câu 3-4); thanh thản, thoải mái (4 câu cuối). ? Hãy xác định thể loại của bài thơ? Bố cục của nó? Gv nhận xét, định hướng tìm hiểu bài thơ theo các ý. ? Đọc câu 1-2, em có nhận xét gì về cuộc sống khi cáo quan về quê ở ẩn của Nguyễn Bỉnh Khiêm? Gợi mở: Cuộc sống đó giống với cuộc sống, cách sinh hoạt của ai? Nhận xét về nhịp thơ, giọng thơ? Chúng cho thấy thái độ của tác giả ntn? Số từ “một” lặp lại nhiều lần có ý nghĩa gì? Hs trả lời. ? Em hiểu trạng thái “thơ thẩn” như thế nào? Nó cho thấy lối sống của tác giả ntn? Đại từ phiếm chỉ “ai” có thể chỉ đối tượng nào? Hs trả lời. ? Nhận xét về cuộc sống sinh hoạt của tác giả ở 2 câu 5-6? Nhịp thơ và ý nghĩa của nó? Gợi mở: Cuộc sống ở đây có phải là khắc khổ, ép xác?… Hs trả lời. Gv so sánh bổ sung: Cũng gói gọn bốn mùa trong 2 câu, Nguyễn Du viết: “Sen tàn cúc lại nở hoa/ Sầu dài ngày ngắn đông đà sang xuân” ” sử dụng hình ảnh ước lệ trang trọng, đài các.hai câu thơ của Nguyễn Bỉnh Khiêm sử dụng các hình ảnh dung dị, mộc mạc, thấy gì kể vậy, đầm ấm, chân thành… ? Tác giả quan niệm ntn về lẽ sống và ông đã chọn lối sống nào ở câu 3- 4? Gợi mở: Từ vốn hiểu biết về con người Nguyễn Bỉnh Khiêm, em hiểu các từ “dại”, “khôn” trong bài thơ theo nghĩa nào? Nghĩa hàm ẩn của các cụm từ “nơi vắng vẻ”, “chốn lao xao”?… Hs trả lời. ? Nguyễn Bỉnh Khiêm dẫn điển tích về giấc mộng của Thuần Vu Phần nhằm mục đích gì? Hs trả lời. ? Từ quá trình tìm hiểu bài thơ trên, em hiểu bản chất chữ “nhàn” trong thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm là gì? Hs trả lời. ? Vẻ đẹp cuộc sống và nhân cách của Nguyễn Bỉnh Khiêm qua bài thơ trên? Hs trả lời. I. Tìm hiểu chung: 1. Vài nét về tiểu sử và sự nghiệp Nguyễn Bỉnh Khiêm: a. Tiểu sử: – Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491-1585), tên huý là Văn Đạt, hiệu là Bạch Vân Cư Sĩ. – Quê quán: làng Trung Am, nay thuộc xã Lí Học, Vĩnh Bảo, ngoại thành Hải Phòng. – Gia đình: cha Nguyễn Bỉnh Khiêm là người tài cao, học rộng. Mẹ là con gái quan thượng thư, là người thông tuệ, giỏi văn chương, biết lí số. – Cuộc đời: + Đỗ trạng nguyên năm 1535, làm quan dưới triều Mạc. + Khi làm quan, ông đã dâng sớ vạch tội và xin chém đầu 18 lộng thần. Vua ko nghe, ông bèn cáo quan về quê, lập quán Trung Tân, dựng am Bạch Vân, lánh đời, dạy học. + Vua Mạc và các chúa Trịnh, Nguyễn có việc hệ trọng đều đến hỏi ý kiến ông và ông đều có cách mách bảo kín đáo, nhằm hạn chế chiến tranh, chết chóc. + Vẫn đóng vai trò tham vấn cho triều đình nhà Mạc khi đã ở ẩn nên được phong tước Trình Tuyền hầu, Trình Quốc công nên dân gian gọi là trạng Trình. – Con người: + Thẳng thắn, cương trực. + Là người thầy có học vấn uyên thâm, hiểu lí số, được học trò suy tôn là Tuyết Giang Phu Tử (người thầy sông Tuyết). + Có tấm lòng ưu thời mẫn thế, yêu nước, thương dân. b. Sự nghiệp: – Các tác phẩm: Bạch Vân am thi tập- gồm 700 bài thơ chữ Hán; Bạch Vân quốc ngữ thi- khoảng trên 170 bài thơ chữ Nôm. – Đặc sắc thơ Nguyễn Bỉnh Khiêm: + Mang đậm chất triết lí, giáo huấn. + Ca ngợi chí của kẻ sĩ, thú thanh nhàn. + Phê phán chiến tranh PK, sự mục nát của giai cấp thống trị và thói đời suy đạo. 2. Bài thơ Nhàn: – Nhan đề trên do người đời sau đặt. – Thuộc tập Bạch Vân quốc ngữ thi. II. Đọc- hiểu văn bản: 1. Đọc. 2. Thể loại và bố cục: – Thể loại: thất ngôn bát cú Đường luật. – Bố cục:2 phần. + Câu 1-2 và câu 5-6: Vẻ đẹp cuộc sống ở Bạch Vân am của Nguyễn Bỉnh Khiêm. + Câu 3-4 và câu 7-8: Vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Bỉnh Khiêm. 3. Tìm hiểu văn bản: a. Vẻ đẹp cuộc sống ở am Bạch Vân của Nguyễn Bỉnh Khiêm: * Câu 1-2: – Cuộc sống thuần hậu, giản dị giữa thôn quê như của một “lão nông tri điền”: + Mai, cuốc” dụng cụ của nhà nông để đào, xới đất. + Cần câu để câu cá ” nếp sống thanh bần của nhà nho khi ở ẩn. + Số từ “một” điệp lại ba lần: ” Mọi thứ đều đã sẵn sàng, chu đáo. ” Cực tả cái riêng, lối sống riêng của tác giả, đối lập với lối sống của những kẻ xô bồ, chen chúc tìm lạc thú, vinh hoa ở chốn lợi danh. ” Câu 1: Cuộc sống chất phác, nguyên sơ của thời tự cung tự cấp, có chút ngông ngạo so với thói đời nhưng ko ngang tàng. – “Thơ thẩn”- trạng thái mơ màng, mông lung, nghĩ ngợi ko tập trung vào một cái gì rõ rệt, cứ thoáng gần- xa, mơ- tỉnh. ” lối sống riêng của tác giả: thư thái, thanh nhàn. – Đại từ phiếm chỉ “ai” ” người đời. ” những kẻ bon chen trong vòng danh lợi. ” Sự đối lập: Lối sống thư thái, ợớ Lối sống bon chen, xô bồ thanh nhàn, ko của những kẻ bon chen màng danh lợi của trong vòng danh lợi. tác giả. – Nhịp thơ: 2/2/3″ sự ung dung, thanh thản của tác giả. * Câu 5-6: – Cuộc sống đạm bạc mà thanh cao của tác giả: + Măng trúc, giá đỗ” thức ăn đạm bạc, thanh sạch, là sản phẩm cây nhà lá vườn, kết quả công sức lao động gieo trồng, chăm bón của bậc ẩn sĩ. + Xuân- tắm hồ sen, hạ – tắm ao” cách sinh hoạt dân dã. Hồ sen” nước trong “gợi sự thanh ” hương thơm thanh quý cao. “Cuộc sống hoà hợp với tự nhiên, mùa nào thức nấy, xa lánh lợi danh, vinh hoa phú quý. – Nhịp thơ: 1/3/1/2″ nhấn mạnh vào 4 mùa” gợi bức tranh tứ bình về cảnh sinh hoạt với 4 mùa xuân- hạ- thu- đông, có hương sắc, mùi vị giản dị mà thanh cao. b. Vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Bỉnh Khiêm: * Câu 3-4: – Cách nói đối lập, ngược nghĩa: Ta ợớ Người “dại”- tìm đến “khôn”- tìm đến “nơi vắng vẻ” “chốn lao xao” – Từ sự thực về con người Nguyễn Bỉnh Khiêm- một người vừa thông tuệvừa tỉnh táo trong thái độ xuất-xử và trong cách chọn lẽ sống, việc dùng từ “dại”, “khôn” ko mang nghĩa gốc từ điển (dại- trí tuệ thấp kém ợớ khôn- trí tuệ mẫn tiệp) ” là cách nói ngược nghĩa, hàm ý mỉa mai, thâm trầm, sâu sắc. – “Nơi vắng vẻ”: + Là nơi ít người, ko có ai cầu cạnh ta và ta cũng ko cần cầu cạnh ai. + Là nơi tĩnh lặng, hoà hợp với thiên nhiên trong sạch, tâm hồn con người thư thái. ” Là hình ảnh ẩn dụ chỉ lối sống thanh bạch, ko màng danh lợi, hòa hợp với tự nhiên. – “Chốn lao xao”: + Là nơi ồn ào. + Là nơi có cuộc sống sang trọng, quyền thế, con người sống bon chen, đua danh đoạt lợi, thủ đoạn hiểm độc. * Câu 7- 8: – Điển tích về Thuần Vu Phần” phú quý chỉ là một giấc chiêm bao. – Nguyễn Bỉnh Khiêm dùng điển tích để thể hiện thái độ coi thường phú quý, danh lợi: phú quý, danh lợi chỉ như một giấc mơ dưới gốc hòe, thoảng qua, chẳng có ý nghĩa gì. ” Ông tìm đến rượu, uống say để chiêm bao nhưng tìm đến “say” như vậy lại là để “tỉnh”, để bừng thức trí tuệ, khẳng định lẽ sống đẹp của mình. Quan niệm sống: phủ nhận phú quý, danh lợi, khẳng định cái tồn tại vĩnh hằng là thiên nhiên và nhân cách con người. III. Tổng kết bài học: 1.Nội dung: a. Bản chất lẽ sống “nhàn” của Nguyễn Bỉnh Khiêm: – Sống hòa hợp với tự nhiên. – Phủ nhận danh lợi, giữ cốt cách thanh cao. b. Vẻ đẹp cuộc sống và nhân cách Nguyễn Bỉnh Khiêm: – Vẻ đẹp cuộc sống: đạm bạc, giản dị mà thanh cao. – Vẻ đẹp nhân cách: vượt lên trên danh lợi, coi trọng lối sống thanh bạch, hòa hợp với tự nhiên. 2. Nghệ thuật: – Ngôn ngữ: giản dị, hàm súc, giàu chất triết lí. – Cách nói đối lập, ngược nghĩa thâm trầm, giàu chất triết lí. 4. Củng cố – Nhận xét: – Hệ thống nội dung: Theo yêu câu bài học. – Nhận xét chung. 5. Dặn dò: Yêu cầu Hs: – Soạn bài: Độc Tiểu Thanh kí (Nguyễn Du).
Giáo Án Bài Nhàn Ngữ Văn 10
Giáo án điện tử Ngữ Văn 10
Giáo án bài NhànGiáo án bài Nhàn Ngữ văn 10 giúp các em nắm được kiến thức về vẻ đẹp cuộc sống nhân cách của Nguyễn Bỉnh Khiêm và quan niệm sống nhàn. Ngoài ra, các em còn thầy được đặc điểm nghệ thuật của bài thơ. Mời quý thầy cô tham khảo và tải giáo án miễn phí.
NHÀN Nguyễn Bỉnh Khiêm
Cảm nhận được vẻ đẹp cuộc sống, nhân cách Nguyễn Bỉnh Khiêm: Đó là cuộc sống đạm bạc, nhân cách thanh cao, trí tuệ sáng suốt, uyên thâm. Từ đó hiểu đúng quan niệm sống ” Nhàn” của ông.
Hiểu những câu thơ có cách nói ẩn ý, cách nói ngược nghĩa thâm trầm, sâu sắc, vẻ đẹp ngôn ngữ TV : Mộc mạc, tự nhiên, ý vị.
2. Kĩ năng: Rèn kĩ năng đọc – hiểu thơ trữ tình – triết lý thất ngôn bát cú Đường luật chữ Nôm của Nguyễn Bỉnh Khiêm.3. Thái độ:
Thêm yêu mến, kính trọng Nguyễn Bỉnh Khiêm.
II. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS.
1. GV: SGK + SGV + TLTK + GA.
2. HS: Chuẩn bị bài theo câu hỏi hướng dẫn trong SGK.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC.
* Câu hỏi: Đọc thuộc bài thơ ” Đọc tiểu Thanh kí” và cho biết nội dung của bài thơ?* Đáp án:
– GV: Nhận xét cách đọc của HS.– Nội dung:
Đây là một trong những bài thơ hay bậc nhất của văn học trung đại Việt Nam.
BT nằm trong mạch cảm hứng nhân đạo của Nguyễn Du: xót thương cho thân phận người phụ nữ tài hoa, bạc mệnh vì những quy phạm của XHPK.
BT đặt vấn đề sâu sắc về mối quan hệ : nghệ sĩ, văn chương và cuộc đời.
Là tiếng nói đồng cảm của Nguyễn Du về các mối hờn kim cổ trong xã hội phong kiến và trong cả cuộc sống nhân sinh.
* Giới thiệu bài mới: (1).
Sống gần trọn thế kỉ XVI (1491 – 1585), Nguyễn Bỉnh Khiêm đã chứng kiến biết bao điều bất công ngang trái, thối nát của các triều đại phong kiến Việt Nam Lê, Mạc, Trịnh. Xót xa hơn ông thấy sự băng hoại của đạo đức con người.
Khi làm quan ông vạch tội bọn gian thần, dâng sớ xin vua chém mười tám tên lộng thần. Vua không nghe, ông cáo quan về sống tại quê nhà với triết lí.
“Nhàn một ngày là tiên một ngày”. Để hiểu quan niệm sống nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm như thế nào, ta tìm hiểu bài thơ Nhàn của ông.
Giáo Án Ngữ Văn 10 Tiết 53 Đọc
Ký duyệt: Đọc – văn:
– Nguyễn Bỉnh Khiêm –
A. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
Giúp học sinh:
– Hiểu được cái thú và ý nghĩa triết lí trong lối sống nhàn dật mà tác giả đã lựu chọn
– Cảm nhận được nét đặc sắc về NT của bài thơ: Lời thơ tự nhiên, giản dị mà có ý vị ; một bằng chứng về sự trưởng thành của ngôn ngữ thơ Nôm
B. PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN
– Thiết kế bài học.
Ngày soạn: 16/12/2006 Tiết theo PPCT: 53 Ký duyệt: Đọc - văn: Nhàn - Nguyễn Bỉnh Khiêm - A. Mục tiêu bài học: Giúp học sinh: - Hiểu được cái thú và ý nghĩa triết lí trong lối sống nhàn dật mà tác giả đã lựu chọn - Cảm nhận được nét đặc sắc về NT của bài thơ: Lời thơ tự nhiên, giản dị mà có ý vị ; một bằng chứng về sự trưởng thành của ngôn ngữ thơ Nôm B. phương tiện thực hiện - SGK, SGV - Thiết kế bài học. - Giáo án C. CáCH THứC TIếN HàNH GV tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các phương pháp đọc sáng tạo , gợi D. tiến trình dạy học 1. Kiểm tra bài cũ: 2. Giới thiệu bài mới: Sống gần trọn thế kỉ XVI, Nguyễn Bỉnh Khiêm đã chứng kiến biết bao điều bất công ngang trái, thối nát của các triều đại P/K Việt Nam thời Lê - Mạc. Xót xa hơn, ông thấy sự băng hoại đạo đức xã hội con người: - Còn bạc còn tiền còn đệ tử, Hết cơm hết rượu hết ông tôi - Thớt có tanh tao ruồi đậu đến Gang không mặt mỡ kiến bò chi Chốn quan trường thì bon chen đường danh lợi. Ông trả mũ áo triều đình về sống ở quê nhà với triết lí: - Am Bạch vân rỗi nhàn hứng Bụi hồng trần biếng ngại chen Và: - Nhàn một ngày là tiên một ngày Để hiểu đúng quan niệm sống của ông, ta đọc - hiểu bài thơ " Nhàn " Hoạt động của GV và HS Yêu cầu cần đạt I. Tìm hiểu chung: 1. Tác giả ( HS đọc SGK) Nêu vài nét cơ bản về NBKhiêm? 2. Bài thơ: Trình bày xuất xứ và nhan đề bài thơ? II. Đọc - hiểu VB: Lối sống nhàn được thể hiện qua những chi tiết nào? 1. Hai câu đề Cách sống, quan niệm sống của nhà thơ thể hiện như thế nào trong hai câu thơ đầu? Tác giả dã sử dụng BPNT gì? Đặt vào hoàn cảnh nhà thơ, gợi cho em suy nghĩ gì? " Dầu ai "có nghĩa là gì? Thái độ của tác giả? 2. Hai câu thực: Từ ý thơ trên, tác giả đã đưa ra quan niệm Khôn - Dại ở đời như thế nào? Em hiểu ý nghĩa biểu tượng " Vắng vẻ, lao xao "như thế nào? ( BPNT, Tác dụng? ) Có phải là lánh đời không? Như vậy có phải NBKhiêm dại thật?BPNT?Tác dụng? Cách sống của nhà thơ? 4. Hai câu luận: Hai câu 5,6 - lối sống nhàn được thể hiện như thế nào qua cách sinh hoạt? Nhận xét hình ảnh thơ? Ăn là kết quả công sức LĐ cảủa bản thân Cuộc sống đó có gì thích thú về mặt tinh thần? 4. Hai câu thơ kết: Hai câu kết thể hiện quan niệm triết lí nhân sinh như thế nào? Nét đặc sắc về NT? III. Kết luận: Hãy đánh giá chung bài thơ? ( nội dung, NT) - NBKhiêm ( 1491 - 1585 ) - Quê: Trung Am, Vĩnh Lại - Hải Dương ( Nay là Vĩnh Bảo - Hải Phòng) - Tên huý là Văn Đạt, tự là Hạnh Phủ, hiệu Bạch Vân cư sĩ - Học giỏi nhưng mãi đến năm 44 tuổi mới đi thi Hương. Năm sau đỗ Trạng nguyên - Làm quan nhà Mạcđược 8 năm rồi cáo quan về sống ở quê nhà, dựng am Bạch Vân, quán Trung tân, mở trường dạy học ( Dâng sớ xin nhà Mạc chém 18 tên nịnh thần không được ) - Nổi tiếng dạy giỏi, có uy tín, ảnh hưởng tới các vua chúa nhà Trịnh - Mạc - Được người đời suy tôn: Tuyết giang phu tử ( Vua Mạc nhiều lần đến hỏi ông về chính sự ), ND gọi ông là Trạng Trình vì nói nhiều việc đời thành sự thật . - Sự nghiệp sáng tác:Là tác giả lớn của VHVN ở thế kỉ XVI + Chữ Hán: " Bạch Vân am thi tập " ( 700 bài ) + Chữ Nôm: " Bạch Vân quốc ngữ thi "( 170 bài ) - Xuất xứ : Rút từ tập " Bạch Vân quốc ngữ thi " - Nhan đề: + Do người đời sau đặt + Chủ đề bài thơ: Khẳng định lối sống nhàn - Thể thơ: Thất ngôn bát cú Đường luật - Lối sống nhàn dật trong bài thơ được thể hiện trong toàn bộ bài thơ từ cách sống, cách sinh hoạt, quan niệm của nhà thơ - Câu 1: Cuộc sống như một lão nông ở nông thôn với những công cụ LĐ: mai đào đất, cuốc xới vườn, cần câu cá Dụng cụ LĐ đầy đủ, sẵn sàng " Một "- Điệp từ [ Sự ung dung thư thái trong việc làm - Câu 2: + Thơ thẩn - ung dung, nhàn nhã Nghĩa gốc: Chưa đủ trí khôn - Dại [ Nghĩa gốc:Tinh, khéo, biết tránh cái dơ- dại - "Khôn" [ ở đây:Chốn lao xao, nơi ồn ào, sang trọng, quyền thế, nơi cậy quyền, quan trường, đô hội, chợ búa, nơi con người chen chúc xô đẩy nhau, hãm hại lẫn nhau để giành giật danh lợi - Nơi nguy hiểm khôn lường. - NT: + Đối lập: Dại - Khôn } Nhấn mạnh quan niệm sống, Ta - Người } cách ứng xử đúng, sáng suốt của mình ( Khôn mà hiểm độc là khôn dại Dại vốn hiền lành ấy dại khôn - NBKhiêm) Thành thị vốn đua tranh giành giật ( Thơ Nôm - Bài 9) ở triều đình thì tranh nhau cái danh ở chợ búa thì tranh nhau cái lợi ( Bài bi kí quán Trung Tân) +Công danh, phú quý ở đời chỉ như giấc mơ dưới gốc cây hoè thoảng qua, chẳng có ý nghĩa gì + Cái tồn tại mãi, vĩnh hằng mãi chính là thiên nhiên và nhân cách con người. - NT: Có sử dụng điển cố, nhưng tính chất bi quan của điển cố mờ đi, nổi lên ý nghĩa coi thường công danh phú quý; Khẳng định một lần nữa sự lựa chọn lối sống của riêng mình. - Bài thơ thể hiện vẻ đẹp , lối sống , triết lí nhàn dật, thanh cao, giản dị, trí tuệ sáng suốt, uyên thâm của NBKhiêm. - Cách nói giản dị, tự nhiên, linh hoạt, hóm hỉnh trong bài thơ.Hình thức ấy phù hợp vơi khuynh hướng tư tưởng nhàn dật của bài thơ; Thể hiện niềm tin lối sống mà nhà thơ tự lựa chọnGiáo Án Ngữ Văn Lớp 10 Tiết 37 Đọc Văn: Tỏ Lòng
Ngày soạn: 10/11/2009 Tiết 37: Đọc văn: tỏ lòng – Phạm Ngũ Lão - A. Mục tiêu bài học: Giúp Hs: – Cảm nhận được vẻ đẹp của con người và thời đại nhà Trần, thế kỉ XIII qua hình tượng trang nam nhi với lí tưởng và nhân cách lớn lao, sức mạnh và khí thế hào hùng- hào khí Đông A. – Sự nghiệp công danh của cá nhân thống nhất với sự nghiệp chung, sự nghiệp cứu nước, cứu dân. – Nghệ thuật thơ: hàm súc, xây dựng hình tượng nhân vật trữ tình lớn lao, mang tầm vóc sử thi. – Có ý thức về bản thân, rèn ý chí, biết ước mơ và nỗ lực hết mình để thực hiện ước mơ đó để hoàn thiện bản thân. B. Sự chuẩn bị của thầy và trò: – Sgk, sgv. – Một số tài liệu tham khảo. – Hs soạn bài theo các câu hỏi trong sgk. – Gv soạn thiết kế dạy- học. C. Cách thức tiến hành: D. Tiến trình dạy- học: 1. ổn định tổ chức lớp. 2. Kiểm tra bài cũ: Câu hỏi: Nêu khái niệm và các dạng biểu hiện của ngôn ngữ sinh hoạt? 3. Bài mới: * Giới thiệu bài mới: Nội dung chủ đạo của VHTĐVN giai đoạn từ thế kỉ X-XIV là nội dung yêu nước với âm hưởng hào hùng. Âm hưởng đó được thể hiện rõ trong những tác phẩm VH đời Trần. Hào khí Đông A cuộn trào trong lời Hịch tướng sĩ vang dậy núi sông của Trần Hưng Đạo, khúc khải hoàn ca đại thắng Phò giá về kinh của Trần Quang Khải, áng văn vô tiền khoáng hậu Phú sông Bạch Đằng của Trương Hán Siêu,… và cả trong lời Tỏ lòng của kẻ làm trai thời loạn- Phạm Ngũ Lão. Hôm nay, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu nỗi lòng của bậc võ tướng toàn tài, người con của làng Phù ủng ấy. Hoạt động của gv và hs Yêu cầu cần đạt Yêu cầu Hs đọc phần tiểu dẫn. Hs đọc. ? Phần tiểu dẫn trình bày nội dung gì? Nêu các ý chính của nó? Hs trả lời. Gv kể cho hs câu chuyện Phạm Ngũ Lão đan sọt giữa đường, mải nghĩ cách đánh giặc mà ko hề biết Trần Quốc Tuấn đi qua, cho quân lính đâm vào đùi mà ko hề nhúc nhích… Yêu cầu hs đọc VB. Hướng dẫn giọng đọc: chậm rãi, tự tin, tâm huyết, mạnh mẽ, hào sảng. – Nêu nhận xét về thể thơ và bố cục của tác phẩm? Hs có thể đưa ra 2 cách phân chia bố cục: + 4 phần: khai- thừa- chuyển- hợp. + 2 phần: 2 câu đầu (tiền giải) và hai câu sau (hậu giải). Gv hướng hs đến cách 2- cách phân tích thơ tứ tuyệt của Kim Thánh Thán: phần tiền giải- thường nêu sự việc, câu chuyện, cảnh vật; phần hậu giải- thường là cảm nghĩ xủa tác giả. ? So với nguyên tác (qua bản phiên âm và dịch nghĩa), em hãy so sánh nghĩa của từ “hoành sóc” với “múa giáo”, “khí thôn ngưu” với “nuốt trôi trâu”? Các cách dịch đó đạt và chưa đạt ở điểm nào? Hs trả lời. ? Vẻ đẹp của con người thời Trần cũng chính là chân dung tự họa của tác giả được thể hiện ntn ở câu1? Hs trả lời. ? “Ba quân” là gì? Vẻ đẹp của quân đội nhà Trần được biểu hiện qua biện pháp nghệ thuật, cách nhìn ntn của tác giả? Hs trả lời. Gv giải thích k/n: “công danh trái”- nợ công danh ” Công danh được coi là món nợ với cuộc đời mà những trang nam nhi thời PK phải trả. Trả xong nợ công danh có nghĩa là đã hoàn thành nghĩa vụ với đời, với dân, với nước, để lại tiếng thơm được mọi người ngợi ca… – Nêu một số câu ca dao, câu thơ của các nhà thơ trung đại nói về chí làm trai: “Làm trai…đoài yên”(ca dao), “ Chí…hồng mao”(Chinh phụ ngâm), “Đã…núi sông”(Đi thi tự vịnh),… Gv nêu vấn đề: Canh cánh bên lòng quyết tâm trả món nợ công danh, thực hiện lí tưởng chí làm trai cao đẹp như vậy, tại sao vị tướng văn võ toàn tài, con rể của bậc đại thần (Trần Quốc Tuấn) lại thẹn khi nghe kể chuyện về Vũ Hầu? Vũ Hầu là người ntn? ý nghĩa của nỗi thẹn đó? + Sự hổ thẹn của Phạm Ngũ Lão là quá đáng kiêu kì? (Hổ thẹn vì mình ko được như Khổng Minh là ko biết tự biết mình). + Đó là biểu hiện của một hoài bão lớn lao? Hs trả lời. ? Cảm nhận của em về ý nghĩa tích cực của bài thơ đối với thế hệ thanh niên ngày nay? Hs trả lời. ? Nêu nhận xét khái quát về nội dung và nghệ thuật của bài thơ? Hs trả lời. Gọi Hs đọc ghi nhớ. Hs đọc. I. Tìm hiểu chung: 1. Vài nét về tác giả Phạm Ngũ Lão: – Phạm Ngũ Lão (1255-1320), người làng Phù ủng, huyện Đường Hào (Ân Thi- Hưng Yên). – Là gia khách, sau là con rể của Trần Quốc Tuấn. – Có nhiều công lao trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên- Mông, giữ chức Điện Suý, được phong tước Quan Nội Hầu. – Được ca ngợi là người văn võ toàn tài. – Lúc ông qua đời, vua Trần Minh Tông ra lệnh nghỉ triều 5 ngày tỏ lòng thương nhớ (nghi lễ quốc gia). 2. Sự nghiệp thơ văn: Tác phẩm còn lại: 2 bài thơ + Thuật hoài. + Vãn Thượng tướng quốc công Hưng Đạo Đại Vương. II. Đọc- hiểu văn bản: 1. Đọc. 2. Thể thơ và bố cục: – Thể thơ: thất ngôn tứ tuyệt Đường luật. – Bố cục: 2 phần. + Hai câu đầu: Hình tượng con người và quân đội thời Trần. + Hai câu sau: Chí làm trai- tâm tình của tác giả. 3. Tìm hiểu văn bản: a. Hai câu đầu: Hình tượng con người và quân đội thời Trần. “Hoành sóc giang sơn cáp kỉ thu Tam quân tì hổ khí thôn ngưu” – Hoành sóc: cắp ngang ngọn giáo” thế tĩnh” tư thế chủ động, tự tin, điềm tĩnh của con người có sức mạnh, nội lực. – Múa giáo” thế động” gợi trình độ thuần thục của nghề cung kiếm trong thao tác thực hành, có chút phô trương, biểu diễn. ” Dịch chưa thật đạt” Thơ Đường luật chữ Hán rất hàm súc, uyên bác, khó dịch cho thấu đáo. ” Dịch giả muốn giữ đúng luật thơ (nhị tứ lục phân minh: chữ 2, 4, 6 đối thanh, bài thơ có luật trắc” thanh 2, 4, 6: T-B-T) – Khí thôn ngưu – “nuốt trôi trâu” ” phù hợp với hình ảnh so sánh phóng đại: “ba quân như hổ báo” – Vẻ đẹp của con người thời Trần – chân dung tự họa của tác giả: + Tư thế: “cầm ngang ngọn giáo” ” chủ động, hiên ngang, oai hùng. + Tầm vóc: con người đối diện với non sông đất nước” lớn lao, kì vĩ, mang tầm vóc vũ trụ, sánh ngang, thậm chí như át cả ko gian bát ngát mở ra theo chiều rộng của núi sông trong thời gian dằng dặc (“mấy thu”- con số tượng trưng chỉ thời gian dài). – Ba quân: 3 đạo quân (tiền- trung- hậu quân) ” chỉ quân đội nhà Trần. – Biện pháp nghệ thuật: so sánh phóng đại. Sức mạnh của quân đội – Sức mạnh của hổ báo nhà Trần (có thể nuốt trôi trâu) ” Sức mạnh vật chất và tinh thần quyết chiến quyết thắng, khí thế hào hùngcủa quan đội nhà Trần- đội quân mang hào khí Đông A. – Cách nhìn của tác giả: vừa mang nhãn quan hiện thực khách quan vừa là cảm nhận chủ quan, kết hợp yếu tố hiện thực và lãng mạn. b. Hai câu sau: Chí làm trai- tâm tình của tác giả. “Nam nhi vị liễu công danh trái Tu thính nhân gian thuyết Vũ Hầu” – Công danh trái: món nợ công danh. – Công danh nam tử: sự nghiệp công danh của kẻ làm trai. – Công danh: + lập công (để lại sự nghiệp) + lập danh (để lại tiếng thơm) ” Công danh biểu hiện chí làm trai của trang nam nhi thời PK: phải làm nên sự nghiệp lớn, vì dân, vì nước, để lại tiếng thơm cho đời, được mọi người ngợi ca, tôn vinh. Đó là lí tưởng sống tích cực, tiến bộ” Sự nghiệp công danh của cá nhân thống nhất với sự nghiệp chung của đất nước- sự nghiệp chống giặc ngoại xâm cứu dân, cứu nước, lợi ích cá nhân thống nhất với lợi ích của cộng đồng. ” Chí làm trai của Phạm Ngũ Lão có tác dụng cổ vũ con người từ bỏ lối sống tầm thường, ích kỉ, sẵn sàng chiến đấu hi sinh cho sự nghiệp cứu nước, cứu dân để “cùng trời đất muôn đời bất hủ”. – Vũ Hầu- Khổng Minh Gia Cát Lượng- bậc kì tài, vị đại quân sư nổi tiếng tài đức, bậc trung thần của Lưu Bị thời Tam Quốc. – Thẹn” hổ thẹn” Phạm Ngũ Lão thẹn chưa có được tài mưu lược lớn như Gia Cát Lượng đời Hán để trừ giặc, cứu nước. Các nhà thơ trung đại mang tâm lí sùng cổ (lấy giá trị xưa làm chuẩn mực), thêm nữa từ sự thật về Khổng Minh” Nỗi tự thẹn của Phạm Ngũ Lão là hiển nhiên. Song xưa nay, những người có nhân cách lớn thường mang trong mình nỗi thẹn với người tài hoa, có cốt cách thanh cao” cho thấy sự đòi hỏi rất cao với bản thân. ” Hoài bão lớn: ước muốn trở thành người có tài cao, chí lớn, đắc lực trong việc giúp vua, giúp nước. ” Đó là nỗi thẹn tôn lên vẻ đẹp tâm hồn tác giả, thể hiện cái tâm vì nước, vì dân cao đẹp. * Bài học đối với thế hệ thanh niên ngày nay: – Sống phải có hoài bão, ước mơ và biết mơ ước những điều lớn lao. – Nỗ lực hết mình và ko ngừng để thực hiện hoài bão và hoàn thiện bản thân. – Gắn khát vọng, lợi ích của bản thân với lợi ích của tổ quốc, nhân dân. III. Tổng kết bài học: 1. Nội dung: Bài thơ là bức chân dung tinh thần của tác giả đồng thời cũng là vẻ đẹp của con người thời Trần- có sức mạnh, lí tưởng, nhân cách cao đẹp, mang hào khí Đông A. 2. Nghệ thuật: – Thủ pháp gợi, thiên về ấn tượng bao quát, hàm súc. – Bút pháp nghệ thuật hoành tráng có tính sử thi với hình tượng thơ lớn lao, kì vĩ. * Ghi nhớ: Sgk – 116. 4. Củng cố – Nhận xét: – Hệ thống nội dung: Theo yêu cầu bài học. – Nhận xét chung. 5. Củng cố, dặn dò: Yêu cầu Hs: – Học thuộc bài thơ (phiên âm và dịch thơ). – Soạn bài: Bảo kính cảnh giới số 43 (Nguyễn Trãi).
Giáo Án Ngữ Văn 10 Tiết 47: Đọc Văn Cảm Xúc Mùa Thu
Lớp 10 Phân môn : Đọc văn Tiết 47 Soạn ngày :3/12/10 3/12/10 CẢM XÚC MÙA THU ĐỖ PHỦ I.MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: 1.Kiến thức : – Cảnh buồn mùa thu và tâm trạng con người cũng buồn như cảnh – Qua việc tiếp nhận văn bản , củng cô s kiến thức đã học về hình thức và đặc điểm nghệ thuật của thơ Đường luật 2. Kĩ năng: – Đọc – hiểu văn bản theo đặc trưng thể loại – Phân tích cảm hứng nghệ thuật , hình ảnh , ngôn từ , giọng điệu.. 3. Tư tưởng : – Thấy được nghệ thuật cô đọng của bài thơ II. PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN 1.GV : SGk, STK, Soạn bài giảng . tư liệu về thơ Đường và nhà thơ Đỗ Phủ 2HS : SGK, SBT, đọc và soạn bài trước III.TIẾN TRÌNH BÀI DẠY: 1. Kiểm tra bài cũ: Yêu cầu: 1-Ñoïc thuoäc loøng vaø dieãn caûm baøi thô vöøa hoïc cuûa Lyù Baïch. Neâu chuû ñeà baøi thô. 2-So saùnh caûm höùng veà ñeà taøi tình baïn trong baøi thô naøy vôùi baøi thô Baïn ñeán chôi nhaø cuûa Nguyeãn Khuyeán. 2. Lời vào bài: – Thi thánh Đỗ Phủ một nhà thơ có nỗi đau đời và số phận đáng thương, bất hạnh . Ông có chùm thơ về mùa thu gồm 8 bài.Bìa thơ : cảm xúc mùa thu – có vị trí số 1 trong chùm thơ thu. Để hiểu rõ về nhà thơ được mệnh danh thi thánh- Hiểu được tâm sự ư hoài trong những ngày xa xứ và tấm lòng nhơ quê. Chung sta sẽ tìm hiểu bài thơ 3. Tổ chức thực hiện HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS NỘI DUNG BÀI HỌC Hoạt động I: Hướng dẫn học tìm hiểu chung về tác giả và bài thơ. Mục tiêu – Hiểu về tác giả Tâm sự của nhà thơ có tấm lòng nhân hậu Tổ chức thực hiện – Thao tác 1: Hướng dẫn học tìm hiểu chung về tác giả GV: Yêu cầu học sinh đọc phần tiểu dẫn. GV: Treo ảnh nhà thơ lên bảng, yêu cầu học sinh chiêm nghiệm một phút về nhà thơ lỗi lạc nhưng bất hạnh. Nêu những nét chính về tác giả? + HS: đọc phần tiểu dẫn. Phát biểu. * kết quả : – GV định hướng – HS ghi nhận – Thao tác 2: Hướng dẫn học tìm hiểu chung về tác phẩm. + GV: Cho biết hoàn cảnh sáng tác của bài thơ?Thể loại và bố cục bài thơ? + HS: Phát biểu. * Kết quả : GV chốt ý đúng HS ghi nhận * Kết luận : – GV định hướng chung về cảm xúc mùa thu ( Thu hứng – Đỗ Phủ ) , gồm 8 bài . Trong đó bài thu hứng này là bài số 1. – HS lắng nghe – hiểu Hoạt động 2: Tìm hiểu bài thơ Mục tiêu Đọc – hiểu bài thơ Hiểu được nội dung – nghệ thuật bài thơ Hiểu tấm lòng nhớ quê của tác giả Tổ chức dạy học Bước 1: Đọc bài thơ và so nguyên tác + GV: Cho học sinh luyện đọc cả ba phần của bài thơ (phiên âm, dịch nghĩa, dịch thơ) + GV: Nêu yêu cầu đọc: Cần chú ý ngữ điệu khác nhau trong từng văn bản + HS: đọc cả ba phần của bài thơ + GV: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu nghĩa của của các từ Hán Việt trong phần phiên âm và đối chiếu với bản dịch nghĩa, dịch thơ. + HS: Tìm hiểu nghĩa của của các từ Hán Việt * Kết quả : – GV: Lưu ý học sinh: khi tìm hiểu bài thơ cần bám sát phân dịch nghĩa của bài thơ. Bước 2: Hướng dẫn đọc – hiểu chi tiết bài thơ Thao tác 1: Hướng dẫn học tìm hiểu bốn câu đầu + GV: Yêu cầu học sinh đọc diễn cảm bốn câu đầu + HS: đọc diễn cảm bốn câu đầu – GV hỏi : Bốn câu thơ tả cảnh thu ở đâu? Cảnh thu hiện lên như thế nào? Mô tả cụ thể theo hình dung của em? + HS: Phát biểu cá nhân + GV gợi mở ý : Trong cảnh ấy vẫn ngầm chứa cái tình của người viết. Theo em, đó là cảm xúc gì, tâm trạng gì? + HS: Phát biểu. * Kết quả : – GV định hướng và giảng bình thêm – HS ghi nhận – Thao tác 2: Hướng dẫn học tìm hiểu bốn câu sau. + GV: Yêu cầu học sinh đọc hai câu 5 và 6 ở cả ba phần + HS: đọc hai câu 5 và 6 ở cả ba phần – GV: Hai câu luận trong một bài thơ Đường luật thường có sử dụng hình thức gì? Em hiểu ý hai câu thơ này như thế nào? Thử diễn xuôi hai câu thơ? + HS: Phát biểu. * Kết quả : – GV giảng và chốt GV gợi mở : Tại sao tác giả lại chọn hai hình ảnh khóm cúc và con thuyền để đưa vào bài thơ? Hai hình ảnh này có ý nghĩa như thế nào? Hai câu thơ còn có sự đồng nhất của nhiều phương diện khác nhau mà nhà thơ muốn thể hiện. Theo em, đó là những đồng nhất nào? + HS: Phát biểu. * kết quả : – GV chốt lại. – HS ghi nhận GV: Yêu cầu học sinh đọc hai câu cuối, đối chiếu bản dịch thơ với phần dịch nghĩa. + HS: Đọc hai câu cuối, đối chiếu bản dịch thơ với phần dịch nghĩa. + GV: Nhắc lại chú thích về tiếng chày đập áo vào mùa thu ở Trung Quốc. – GV hỏi : Trong hai câu cuối, nhà thơ miêu tả những cảnh tượng gì? Hình ảnh và âm thanh đan xen nhau đã gợi lên trong lòng nhà thơ điều gì? + HS Phát biểu. * Kết luận – GV nhận xét và hỏi HS : Những nét riêng, độc đáo của cảnh thu trong bài thơ này là gì? + HS: Phát biểu. – GV giảng : Tình thu được thể hiện khéo léo , độc đáo – ẩn bên trong là tâm trạng nhớ quê của tác giả + HS lắng nghe. Hoạt động III: Hướng dẫn tổng kết bài thơ. Mục tiêu Nắm vững bài học Định hướng trọng tâm Ghi nhớ bài học Tổ chức thực hiện GV yêu cầu HS tổng kết chung về nghệ thuật và nội dung bài thơ: Thực chất, “Cảm xúc mùa thu” ở đây là cảm xúc gì? + HS: Phát biểu. Hãy nêu nhận xét về nghệ thuật và nội dung bài thơ ? HS trả lời * Kết luận : – GV yêu cầu HS đọc ghi nhơ SGK – HS ghi nhớ I. Tìm hiểu chung: 1. Tác giả: – Đỗ Phủ (712 – ) – Là nhà thơ hiện thực đời Đường lớn nhâdt Trung Quốc. – Sống trong nghèo khổ, chết trong bệnh tật. – Được mệnh danh là “thi thánh” (ông thánh làm thơ) 2. Tác phẩm: a. Hoàn cảnh sáng tác: – Năm 776, lúc sống lưu lạc ở Quỳ Châu. – Ông sáng chùm thơ thu hứng gồm 8 bài, đây là bài số 1. b. Thể thơ và bố cục: – Thể thơ: thất ngôn bát cú Đường luật. – Bố cục: + Bốn câu đầu: Cảnh thu. + Bốn câu sau: Nỗi lòng tác giả. II. Đọc hiểu văn bản: – Đọc bài thơ 1. Bốn câu đầu: Cảnh thu. – Cảnh mùa thu ở Quỳ Châu: – Cảnh hiện lên bí hiểm, âm u: + Câu 1: Cảnh rừng phong xơ xác, tiêu điều vì sương móc trắng xoá. + Câu 2: Những dãy núi mờ mịt trong sương, cảnh càng thêm hiu quạnh. + Câu 3: Những đợt sóng Trường Giang dữ dội cao tận lưng trời. + Câu 4: Những đám mây đùn lại nơi cửa ải xa xôi à cảnh thu khác xa dưới đồng bằng hoặc chốn thị thành. – Cảnh thu được nhìn từ xa, ẩn chứa cảm xúc, tâm trạng: + “Điêu thương, tiêu sâm”: tâm trạng buồn lo + “Đùn”: cảnh thu bị dồn nén, thể hiện tâm trạng lo âu nơi biên giới chưa bình yên sau những năm loạn lạc (An Lộc Sơn, Sử Tư Minh) 2. Bốn câu sau: Nỗi lòng của tác giả: – Câu 5 và 6: + Phép đối ý, từ và thanh điệu: + Hình ảnh hoa cúc, con thuyền o Hoa cúc: tượng trưng cho mùa thu o Con thuyền: tượng trưng cho cuộc đời trôi nổi, luân lạc, mang chở tâm tình của con người. + Nghệ thuật đồng nhất: o Cảnh và tình: cúc nở hoa như nhỏ lệ – nỗi đau đến rơi lệ o Hiện tại và quá khứ: cúc hai lần nở hoa – hai lần tác giả rơi lệ ở hai miền quê khác nhau – giọt lệ hiện tại cũng là giọt lệ của quá khứ năm xưa. o Con người và sự vật: chỉ có con thuyền bị buộc chặt – nỗi đau khi sống trong cô độc và xa cách quê hương – Hai câu cuối: + Tả âm thanh rộn ràng tiếng dao thước cắt may áo rét, tiếng chày đập vải vang lên dồn dập bên bờ sông à đặc trưng cho cuộc sống sinh hoạt khi thu về + Hình ảnh và âm thanh đan xen à làm tăng nỗi nhớ quê, nhớ nhà và nhớ người thân da diết Nỗi lòng trắc ẩn khi thu về. III. Tổng kết: Nỗi buồn nhớ quê, nhớ người thân khi thu về nơi đất khách. Mùa thu- cảnh thu riêng, độc đáo: núi non, sương móc, song dậy, mây đùn quan ải Tình thu ẩn trong cảnh: cúc tuôn lệ, con thuyền buộc chặt trái tim nhớ quê. 4. Củng cố : 1p Yêu cầu học sinh nêu cảm nghĩ sau khi học xong bài thơ 5. Dặn dò :1p – Hoïc baøi cuõ: Ñoïc – hieåu theâm caùc baøi thô khaùc cuûa Ñoã phuû – Chuaån bò baøi môùi: Ñoïc theâm: + Laàu Hoaøng Haïc – Thoâi Hieäu + Noãi oaùn cuûa ngöôøi phoøng khueâ – Vöông Duy + Khe chim keâu – Vöông Xöông Linh Câu hỏi:
Cập nhật thông tin chi tiết về Giáo Án Ngữ Văn 10 Tiết 40: Đọc Văn Nhàn trên website Englishhouse.edu.vn. Hy vọng nội dung bài viết sẽ đáp ứng được nhu cầu của bạn, chúng tôi sẽ thường xuyên cập nhật mới nội dung để bạn nhận được thông tin nhanh chóng và chính xác nhất. Chúc bạn một ngày tốt lành!